Welke gevolgen heeft een overbelast stroomnet voor jou?
De groei van het aantal huishoudens met zonnepanelen zet onophoudelijk door. Dat is geweldig nieuws, want zonnepanelen zijn een belangrijk wapen in de strijd tegen klimaatverandering. Tegelijkertijd klinken er steeds meer geluiden in het nieuws dat het elektriciteitsnet overbelast raakt. Is het waar? En zo ja, welke gevolgen heeft dat voor (toekomstige) zonnepaneleneigenaren? In deze blog geven we antwoord op al je vragen.
Wat is er aan de hand met ons stroomnet?
Laten we eerst eens kijken naar de huidige situatie. Er heerst drukte op het stroomnet. Onder andere door de groeiende economie, de digitalisering van de samenleving, de toename van elektrische voertuigen en het verduurzamen van onze energievoorziening is de vraag naar elektriciteit in de afgelopen jaren geëxplodeerd. Dat zonnepanelen en windmolens op zonnige en winderige dagen stroom terugleveren aan het net, zorgt voor extra spanning. Ons stroomnet is ooit ontworpen vanuit de simpele gedachte dat de energieleverancier stroom levert en de consument stroom afneemt. Met de komst van duurzame energiebronnen is dit éénrichtingsverkeer veranderd in een tweerichtingsverkeer. Het probleem is dat ons energienet helemaal niet is gebouwd om zo’n grote hoeveelheid stroom te leveren en te ontvangen. Vandaar dat het soms letterlijk knelt op het net.
Betekent dit dat ik beter geen zonnepanelen kan aanschaffen?
Natuurlijk vraag jij je nu af: kan ik nog wel zonnepanelen aanschaffen als het zo druk is op het net? Maak je geen zorgen, dat kan prima. De drukte op het stroomnet heeft namelijk nagenoeg geen gevolgen voor kleinverbruikers. Alleen grootverbruikers van elektriciteit zoals grote fabrieken of datacenters moeten soms een tijdje wachten op een aansluiting op het elektriciteitsnet. De reden hiervoor is dat zij veel meer vragen van het net, waardoor er soms niet genoeg capaciteit is om ze aan te sluiten op het stroomnet. Hier hoef jij je als consument (en dus kleingebruiker) geen zorgen om te maken: de situatie op het stroomnet hoeft je dus niet te weerhouden om over te stappen op zonnestroom.
Kunnen mijn zonnepanelen uitvallen?
De krapte op het stroomnet kan ertoe leiden dat de omvormer van de zonnepanelen op hele zonnige dagen soms heel even uitschakelt. Als de netspanning meer dan 10% oploopt, kunnen de elektrische apparaten in huis uitvallen of zelfs schade oplopen. Daarom schakelt de omvormer bij een spanning van 253 volt (230 + 10%) vanwege de veiligheid vanzelf uit. Zodra de spanning weer tot een veilig niveau gedaald is, starten de meeste omvormers gewoon vanzelf weer op.
Als de omvormer uitgeschakeld is, kun je tijdelijk geen zonnestroom gebruiken. Maar hoeveel merk je hier in de praktijk nou echt van? Dit hangt af van hoelang de omvormer uitstaat en van de grootte van je zonnesysteem, maar de meeste particuliere zonnepaneleneigenaren hebben hier gelukkig amper last van. Ook als je omvormer wél een paar keer per jaar eventjes uitvalt, is er weinig reden tot paniek.
Solar Magazine bericht dat de spanning inderdaad bij 1 op de 20 zonnepaneleneigenaren wel eens te hoog oploopt, maar gemiddeld gezien gebeurt dit slechts 11 uur per jaar: dat is minder dan 1% van het gemiddelde aantal zonuren in Nederland. Leuk een aardig die gemiddelden, maar wat als het bij jou nou vaker gebeurt? WattisDuurzaam.nl rekende uit dat je in het extreme geval waarin de omvormer ieder jaar 10 keer 3 uur lang uitvalt (wat in de praktijk nooit voorkomt) zo’n 3% opbrengst misloopt. Zelfs in dit extreme voorbeeld is de impact op de opbrengst dus minimaal.
Kan ik nog stroom terugleveren aan het net?
Als het net overvol is, kan dat ook betekenen dat jij tijdelijk geen zonnestroom terug kan leveren aan het net (salderen). Maar omdat netbeheerders er alles aan doen om spanningsproblemen te voorkomen, komt dit niet vaak voor. Wat je wel nog kan doen, is je stroomverbruik zo plannen dat je dat wasje dat je toch nog moest draaien aanzet op het moment dat jouw zonnepanelen stroom opwekken. Door zoveel mogelijk verbruik overdag te plannen, help je ook voorkomen dat de netspanning tot boven de 253 volt stijgt. Zo gebruik jij jouw zonnestroom zo efficiënt mogelijk én heb je ‘s avonds al die vervelende huishoudelijke klusjes al achter de rug. Win-win!
Wij je zo onafhankelijk mogelijk zijn van het stroomnet? Dan kun je kiezen voor een thuisbatterij. Zo’n batterij slaat jouw overbodige zonnestroom op, zodat jij die stroom kan gebruiken op momenten dat de zon niet schijnt. Terwijl thuisbatterijen heel gewoon zijn in België, komen ze in Nederland minder vaak voor. De reden: terugleveren aan het net is op dit moment nog rendabeler dankzij de salderingsregeling. Maar vanaf 2025 wordt de salderingsregeling afgebouwd, en dan kunnen batterijen wel eens een steeds belangrijkere rol gaan spelen.
Hoe zorgen we dat ons stroomnet de energietransitie aan kan?
Een goed elektriciteitsnet is de basis van een geslaagde energietransitie, en daarom is het belangrijk dat ons stroomnet klaar wordt gemaakt voor de toekomst. De overheid speelt hier een belangrijke rol in: zij moet investeren in de uitbreiding van het net, meer en dikkere kabels aanleggen, netten flexibeler en innovatiever maken én zorgen dat er genoeg technisch personeel is dat de grote hoeveelheid werk aan het net kan uitvoeren. Kortom, het kabinet moet regie nemen in de energietransitie.
Meer weten over het samenspel tussen zonnepanelen en het elektriciteitsnet? In deze blog lees je hoe jouw eigen energiefabriekje samenwerkt met het stroomnet.
Oorspronkelijk gepubliceerd op 17 november 2021. Laatste update: 23 mei 2022.
